Co to jest neuropsychologia?
Co to jest neuropsychologia?
Neuropsychologia jest dziedziną psychologii, która zajmuje się związkiem pomiędzy funkcjonowaniem mózgu, a zachowaniem człowieka. Neuropsycholodzy badają te zdolności umysłowe człowieka, które są niezbędne do codziennego odbierania i przetwarzania bodźców napływających ze środowiska czyli: spostrzeganie zmysłowe, uwagę, pamięć, mowę, myślenie. W obrębie ich zainteresowań pozostaje też skuteczność działań podejmowanych przez osoby badane i wykonywanie ruchów celowych (praksja). Wszystkie te zdolności umysłowe określane są mianem „funkcjonowania poznawczego”. W niektórych chorobach dochodzi do zaburzenia tego funkcjonowania i dlatego lekarz może skierować pacjenta na badanie neuropsychologiczne.
Kto powinien się badać?
Badaniem neuropsychologicznym powinny być objęte dwie grupy pacjentów. Pierwsza obejmuje osoby, o których wiadomo, że nastąpiło u nich uszkodzenie mózgu lub miało miejsce zdarzenie, które mogło do tego doprowadzić. Do tej grupy należą osoby po przebytych udarach, urazach czaszkowo-mózgowych, z guzami mózgu oraz po operacjach ich usunięcia, osoby chorujące na choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane i in.). Do tej grupy należą również pacjenci po nagłym zatrzymaniu krążenia, zatruciu tlenkiem węgla lub inną trującą substancją oraz po operacjach kardiologicznych z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego. Badanie neuropsychologiczne przeprowadzane u tych osób pozwala określić czy nastąpiło pogorszenie funkcji poznawczych, jaki jest jego mechanizm, jak głębokie są deficyty. Może dawać również wskazówki co do prowadzenia ewentualnej rehabilitacji. Do drugiej grupy pacjentów, kierowanych na badanie neuropsychologiczne należą osoby, które obserwują u siebie, lub ich bliscy obserwują u nich, pogorszenie w codziennym funkcjonowaniu. Te zmiany mogą polegać na częstszym zapominaniu codziennych spraw i informacji, gubieniu przedmiotów lub gubieniu drogi, trudności w skupianiu uwagi i śledzeniu wątku w rozmowie lub w filmie, trudności w przypomnieniu nazwy przedmiotu. Wskazaniem do badania może być również stopniowa utrata zainteresowań i wycofywanie się z codziennych aktywności.
Korzyścią z przeprowadzonego badania neuropsychologicznego jest wiedza na temat poziomu własnego funkcjonowania poznawczego i istniejącego procesu chorobowego. Diagnoza pozwala zrozumieć przyczyny ewentualnych trudności i ich mechanizm. Diagnoza jest również konieczna w przypadku osób potrzebujących terapii neuropsychologicznej.Terapia ta daje szansę na powrót do lepszego funkcjonowania poznawczego po chorobie lub w jej trakcie.
Głównym celem przeprowadzania badania neuropsychologicznego jest stwierdzenie czy u osoby badanej występują zaburzenia funkcji poznawczych,
określenie ich charakteru i stopnia nasilenia oraz próba powiązania ich z występującą u tej osoby dysfunkcją mózgu.
Zajmuję się diagnozowaniem zaburzeń poznawczych występujących w przebiegu: chorób neurodegeneracyjnych (choroby Alzheimera, Parkinsona,
Huntingtona, SM), urazów czaszkowo-mózgowych, udarów mózgu, guzów mózgu, operacji neurochirurgicznych, padaczki i in.
Diagnostyka obejmuje funkcje:
- pamięci,
- uwagi,
- spostrzegania,
- praksji,
- myślenia,
- mowy,
- funkcje wykonawcze,
- emocje i zachowanie.
Każda osoba jest inna, ma inną historię choroby i różną motywację do pracy nad rehabilitacją,
dlatego plan terapii jest ustalany indywidualnie z każdą osobą.
Na początku terapii ustalamy cele, które chcielibyśmy osiągnąć i czas jaki należy poświęcić na terapię.
Bardzo ważne jest, aby cele ustalać realistycznie, biorąc pod uwagę ograniczenia wynikające z choroby.
W czasie trwania terapii może zajść potrzeba ponownego przedyskutowania celów,
jeśli okazuje się, że postępy zachodzą szybciej lub wolniej niż początkowo zakładaliśmy.
Informacje praktyczne
Rozpoczynam od zebrania wywiadu od osoby badanej i ewentualnie od jej rodziny.
Następnie analizuję wyniki badań zleconych przez innych specjalistów:
neurologa, psychiatrę, internistę, psychologa, które mogą być pomocne w przeprowadzanym przeze mnie badaniu.
Dlatego proszę o zabranie na spotkanie ze mną dokumentacji historii choroby.
W trakcie badania stosuję narzędzia testowe oraz próby kliniczne. Niektóre testy wymagają, aby osoba badana coś napisała lub narysowała dlatego należy pamiętać, aby zabierać ze sobą okulary do czytania na każde spotkanie.